Piyasada sahte, içi boş veya yalnızca yüzeyi altınla kaplanmış çok sayıda ürün var. Aşağıdaki rehber, kuyumculukta kullanılan kanıta dayalı doğrulama yöntemlerini; evde uygulanabilen basamakları ve profesyonel testleri sıralar.
Mıknatıs, sirke, seramik ve “ses” testleri tek başına kanıt sayılmaz.
1) Damga (Hallmark) ve İşaretler
İlk bakışta doğrulama damga üzerindendir. 585, 750, 916, 999 işaretleri sırasıyla 14K, 18K, 22K ve 24K ayarı belirtir. Üretici/ithalatçı mührü ve ülke standardı eşlik edebilir.
- GP/RGP/HGE: elektro-kaplama; masif altın değildir.
- GF (gold filled): mekanik bağlı kalın kaplama.
- VERMEIL: S925 gümüş tabana ≥2.5 µm altın kaplama (çoğu 14K/18K).
Not: Damga tek başına kesinlik sağlamaz; ikinci bir test gereklidir.
2) Yoğunluk (Özgül Ağırlık) Testi — Archimedes Yöntemi
Altın, çoğu alaşımdan daha yoğundur. Basit bir su taşırma düzeniyle evde yaklaşık sonuç alınabilir.
- 0.01 g hassasiyetli teraziyle kuru ağırlığı tartın (A).
- Parçayı ince bir iple suya tamamen daldırıp su içindeki görünen ağırlığı okuyun (B).
- Formül:
Yoğunluk = A / (A − B)
| AyAR (Karat) | Yaklaşık yoğunluk (g/cm³) |
|---|---|
| 24K (999) | ~19.3 |
| 22K (916) | ~17.5–18.3 |
| 18K (750) | ~15.5–16.5 |
| 14K (585) | ~12.9–14.6 |
Taşlı, içi boş veya kalın kaplamalı parçalarda sapma görülebilir; bu nedenle yoğunluk testi bir yaklaşım olarak değerlendirilmelidir.
3) Touchstone + Karat Asidi (Standart Kuyumcu Testi)
Siyah touchstone üzerinde hem test edeceğiniz parçadan hem de 10K/14K/18K/22K referans çubuklardan izler bırakılır; uygun karat asidi damlatılır. İzi kalıcı kalan çizgi, karata en yakın bileşimi işaret eder.
- Artıları: Hızlı, düşük maliyetli, atölye standardı.
- Eksi: Yüzeyi kalın altın kaplama ürünlerde iç çekirdeği göstermez. Gerekirse çok küçük içten iz alınır (mikro tahribat).
4) Elektronik Altın Test Cihazları
İletkenlik/direnç/termal tepkiden karat tahmini yapar. Kimyasal yoktur, hızlıdır. Kalibrasyon önemli; kalın kaplama çekirdek metali maskeleyebilir.
5) XRF (X-Ray Fluorescence) Analizi
Yüzeydeki elementleri (Au, Ag, Cu vb.) yüzde olarak raporlar; damga doğrulaması için güçlüdür ancak birkaç mikron derinlikte okuma yapar. Kaplama çok kalınsa çekirdeği vermez.
6) Ateş Tahlili (Fire Assay) — Altın Standardı
Numune eritilerek altın diğer metallerden ayrılır ve gerçek oran belirlenir. Laboratuvar gerektirir ve kısmi tahribat söz konusudur; buna karşılık en kesin yöntemdir.
Yanıltıcı Popüler Yöntemler
Mıknatıs yalnızca ferromanyetik çekirdeği yakalayan bir ön eleme olabilir; sirke, seramik ve “ses” testleri bilimsel doğrulama sayılmaz ve ürüne zarar verebilir.
Kaplama, Gold-Filled ve Vermeil Farkları
Altın kaplamanın kalitesi iki unsura bağlıdır: taban metal ve kaplama kalınlığı (mikron).
| Kalınlık | Tanım | Kullanım Önerisi |
|---|---|---|
| <0.1 µm | Flash plating | Kısa süreli/seyrek kullanım |
| 0.3–1.0 µm | İnce elektro-kaplama | Hafif kullanım, kimyasal teması azaltın |
| 1–2.5 µm | Standart mikron kaplama | Günlük kullanımda tatmin edici dayanım |
| ≥2.5 µm | Vermeil standardı (S925 taban) | Uzun ömür; hassas ciltlerle uyumlu |
| ≥3–5 µm | Kalın mikron kaplama | Halka/bilezik gibi sürtünmeli parçalarda çok iyi |
Bakım: parfüm/klor/ter temasından sonra durulama, yumuşak bezle kurulama; keskin yüzeylerle sürtünmeden kaçınma.
- Damga ve görsel muayene (GP/GF/925 vb. işaretleri not alın).
- Archimedes yoğunluk ölçümü (formül:
ρ = A / (A − B)). - Touchstone + uygun karat asidi ile karşılaştırmalı iz.
- Şüphe sürerse: elektronik test → XRF → profesyonel ateş tahlili.
